برادر تامی در حال بازی با اسباب بازی تامی است و حالا تامی می خواهد اسباب بازی اش را پس بگیرد. تامی شروع به جیغ زدن می کند و برادرش را می زند. او اکنون سه ساله است و دوره بحران‌های خشم و عدم کنترل خود را پشت سر می گذارد. والدین آن ها وارد اتاق می شوند و وضعیت را آرام می کنند. برای آن ها این سوال مطرح شده که چرا تامی کمی خود کنترلی ندارد. آیا چیزی وجود دارد که بتواند این رفتار را بهتر توضیح دهد؟
در واقع، تامی مانند بسیاری از بچه های کوچک دیگر، هنوز در حال توسعه مهارت های کارکرد اجرایی خود است. این مهارت ها برای کمک به ما در تنظیم رفتارهایمان و نمایش خودکنترلی ضروری است. والدین باید نقش مهارت های کارکردهای اجرایی و اینکه چگونه می توانند به کودک خود کمک کنند تا این مهارت ها را توسعه دهند را درک کنند.
به گزارش آلامتو به نقل از lifehack؛ در این مقاله توضیحاتی در مورد این مهارت ها و نکاتی برای کمک به والدین ارائه خواهیم داد. با ما همراه باشید.
کارکردهای اجرایی فرآیندهایی در مغز است که به ما در عملکردمان کمک می کنند. کارکردهای اجرایی به اجرای انواع مهارت ها کمک می کند. این ها ۱۰ مورد برتر از مهارت های مرتبط با کارکردهای اجرایی هستند:
افرادی که مهارت‌های کارکردهای اجرایی کمی دارند، معاشرت اجتماعی سخت تری خواهند داشت، سخت ترکارها را به اتمام می رسانند و انگیزه های اصلی خود را نیز سخت تر کنترل می کنند. انواع مختلفی از مشکلات و حتی اختلالات قابل تشخیص در ارتباط با اختلال کارکردهای اجرایی وجود دارد.
زمانی که مهارت های کارکردهای اجرایی کودک به اندازه کافی توسعه نیافته باشد، او بدون فکر کردن در مورد عواقب کارش واکنش نشان می دهد. مرکز رشد کودکان در دانشگاه هاروارد نقش کارکردهای اجرایی را به شرح زیر توضیح می دهد:
"کارکردهای اجرایی و مهارت های خود تنظیمی فرآیندهای ذهنی هستند که به ما امکان می دهند برنامه ریزی کنیم، توجه مان را متمرکز کنیم، دستورالعمل ها را به خاطر بسپاریم و چندین کار را با موفقیت انجام دهیم. درست همانطور که یک سیستم کنترل ترافیک هوایی در یک فرودگاه شلوغ با اطمینان ورود و خروج بسیاری از هواپیماها در چندین باند را مدیریت می کند، مغز به این مهارت نیاز دارد تا فیلترهای حواس پرتی، اولویت بندی کارها، تنظیم و دستیابی به اهداف را انجام دهد."
ما با مهارت های کارکردهای اجرایی زاده نمی شویم بلکه در طول زندگی آن ها را توسعه می دهیم. روش های خوبی که والدین می توانند در زمینه توسعه این مهارت ها به کار گیرند می تواند مفید و ثمربخش باشد. از آنجایی که مزایای یادگیری این مهارت ها می تواند برای یک عمر دوام داشته باشد، این روش ها می توانند بسیار مهم باشند. این مهارت ها مهارت هایی هستند که در اوایل زندگی شروع به یادگیری و توسعه آنها می کنیم و می توانیم در کودکی و بزرگسالی نیز به توسعه آنها ادامه دهیم.
این ساختمان بر فراز مهارت، رویکرد تکیه گاه سازی یا داربست (Scaffolding) نامیده می شود. هیچوقت برای توسعه مهارت های کارکردهای اجرایی دیر نیست، اما هر چه زودتر فرد بتواند به این مهارت ها دست یابد، او می تواند پیشرفت های بیشتری در زندگی داشته باشد و زندگی اش را بهتر اداره کند.
مهارت های کارکردهای اجرایی ما را در هر زمینه ای از زندگی تحت تأثیر قرار می دهد. در قسمت زیر به چند مثال در این مورد می پردازیم:
اگر یک نوجوان از مهارت های کنترل عاطفی خوبی برخوردار نباشد، ممکن است به احتمال بیشتری تسلیم فشار همسالانش شود. عدم کنترل خود می تواند بر تصمیم گیری های او تاثیر بگذارد و منجر به اعتیاد به مواد مخدر، مصرف الکل و یا اعتیاد به پورنوگرافی شود. مهارت کارکردهای اجرایی به صورت خودکار می تواند بر انتخاب‌های غذایی ما نیز تاثیر بگذارد. اگر ما کنترلی در زمینه انتخاب های غذایی مان نداشته باشیم، احتمال بیشتری وجود دارد که انتخاب های غذایی ضعیفی داشته باشیم.
حافظه یکی از زمینه های اصلی کارکردهای اجرایی است. اگر فردی مهارت های حافظه و یادآوری خوبی نداشته باشد، به احتمال زیاد در مدرسه نیز عملکردی ضعیف خواهد داشت. درس خواندن و مطالعه دروس برای موفقیت در امتحانات، یادگیری چگونگی حفظ کردن مطالب و به یاد آوردن اطلاعات برای موفقیت در مدرسه ضروری است. مهارت های برنامه ریزی و مهارت های مدیریت وظیفه (یعنی تکمیل تکالیف) نیز مهارت هایی ضروری برای موفقیت تحصیلی هستند.
اگر شخصی در زمینه برنامه ریزی و اجرای وظایف شغلی، مهارت های عملکردی ضعیفی داشته باشد، موفقیت های شغلی محدودی خواهد داشت. زمانی که یک پروژه کاری تعیین می شود، فردی که مهارت های برنامه ریزی ضعیف دارد تا آخرین دقیقه برای معرفی برنامه خود منتظر می ماند. مدیریت زمان و مهارت های برنامه ریزی ضعیف می تواند منجر به شکست های کاری شود.
زمانی که یک کودک مهارت های کارکردهای اجرایی خوبی مانند خودکنترلی را نداشته باشد، ممکن است قادر به درک احساسات دیگران نباشد. این کودک زمانی که در بازی شکست بخورد به شدت ناراحت خواهد شد و حتی ممکن است شروع به گریه کند. این رفتارهای نادرست به همینجا ختم نمی شود، این کودک ممکن است در برخی از شرایط مانند زمانی که اسباب بازی اش را از کودک دیگر بخواهد شروع به زدن یا گاز گرفتن کودک دیگر کند. توانایی این کودک در کنترل رفتارهایش بسیار مشکل خواهد بود چرا که مهارت های کارکرد اجرایی ضعیفی دارد.
به عنوان مثال مردی که نمی داند چطور به رابطه عاشقانه جسمی برسد، کسی است که در کنترل انگیزش ها ناموفق است. ممکن است این فرد فرق کارهای درست از اشتباه را بداند اما نحوه کنترل خود در این موارد را بلد نباشد. این مساله به وضوح می تواند منجر به مشکلات بزرگ در هر رابطه عاشقانه شود. این فرد باید مهارت های خود کنترلی را یاد بگیرد و اگیزه های خود را به درستی هدایت کند تا بتواند در وضعیت های حساس تصمیمات خوبی بگیرد.
بخش بزرگی از توسعه مهارت های کارکردهای اجرایی در دوران کودکی رخ می دهد. این که چگونه یک کودک بزرگ می شود، تاثیر بزرگی بر این مساله دارد که آیا او مهارت‌های کارکرد اجرایی خوبی را تا بزرگسالی توسعه داده یا نه.
برنامه های روزمره می توانند به ایجاد نظم و پیش بینی کمک کنند. کودکان (و بزرگسالان) از روال هایی که عادت های روزانه خوبی را ایجاد می کنند، بهره مند می شوند. برای مثال، برخی عادت‌های خوب برای یادگیری کودکان در صبح هنگام، لباس پوشیدن، مسواک زدن دندان ها، پوشیدن کفش های خود، شانه زدن موها و آماده سازی کوله پشتی هستند.
مرتب کردن تختخواب خود، جمع کردن اتاق خود و کارهای دیگر نیز کارهای روزمره ای هستند که اگر فرزند شما در حال حاضر آن ها را انجام نمی دهند، افزودن آن به برنامه روزانه آن ها ایده خوبی است. اگر فرزند شما در انجام کارها در صبح مشکل دارد، برایش نموداری درست کند که به عنوان چک لیست هر روز صبح پس از انجام هرکار، روبروی آن تیک بزند، به این صورت می داند که چه کارهایی را انجام داده و چه کارهایی را هنوز انجام نداده است. از تابلوهای پیش ساخته نیز می توانید برای این منظور استفاده کنید.
اغلب کودکان زمانی که از مدرسه به خانه می آیند، انجام تکالیف شان را شروع نمی کنند. اگر این کار را می کردند عالی می شد! اگر کودک شما این کار را انجام دهد، بسیار عالی است. اختصاص دادن یک زمان مشخص بعد از مدرسه برای انجام تکالیف مدرسه بسیار مفید است.
برای مثال، می توانید قانونی را برای فرزندتان بگذارید که باید بلافاصله بعد از مدرسه تکالیفش را انجام دهد و تا زمانی که تکالیفش تمام نشود، نمی تواند بازی کند یا تلویزیون ببیند. مشخص کردن یک برنامه برای انجام تکالیفش، به کودک کمک می کند تا مهارت های برنامه ریزی را ارتقا دهد. این در حالی است که بسیاری از دانش آموزان انجام تکالیفشان را به ساعات پایانی شب موکول می کنند و این عادت خیلی بدی است.
از ابتدای زندگی کودکتان شروع به آموزش مهارت های مدیریت زمان و مهارت های برنامه ریزی به او کنید. شما نیز از این مزایا بهره‌مند خواهید شد. به او کمک کنید تا قبل از انجام بازی تکالیفش را انجام دهد و بعد بازی کند، یعنی انجام تکالیفش را در اولویت قرار دهد. با این روش او یاد می گیرد که بعد از انجام این کار می خواهد سرگرمی مورد علاقه اش را انجام دهد ، انگیزه این سرگرمی باعث می شود زودتر و با انرژی بیشتر شروع به انجام دادن تکالیفش کند.
کودک خود را به استفاده از یک تقویم یا کتاب گزارش کار در سنین پایین عادت دهید. هنگامی که من کلاس ششم بودم، مدرسه ما برای هر دانش آموز یک کتاب گزارش کار صادر کرد. از آن زمان به بعد، از عادات سازمان دهی که از آن زمان در زندگی ام یاد گرفته ام، همیشه استفاده کرده ام.
از فرزندتان بخواهید تکالیف خود را در کتاب گزارش کار خود ثبت کند. قرار دادن وظایف عمده و اصلی در یک تقویم نیز مفید است. استفاده از تقویم یا دفترچه دستور کار می تواند به ایجاد مهارت های برنامه ریزی کمک کند. زمانی که برنامه های روز، هفته و حتی ماه بعد فرزندتان در یک تقویم مشخص باشد به راحتی می تواند برای انجام کارهایش برنامه ریزی کند.
شاید برایتان این سوال پیش بیاید که آیا می توانیم از تقویم های دیجیتالی هم استفاده کنیم؟ بله این تقویم ها هم می توانند مفید باشند، اما نه به اندازه تقویم‌های کاغذی. همیشه خطر از دست رفتن چیزهایی که دیجیتالی هستند وجود دارد. برنامه ریزی روی کاغذ می تواند به ما کمک کند تا "نگاهی سریع" به فعالیت های ماه پیش رو بیندازیم. این می تواند امکان یادآوری سریع آنچه که باید در آینده نزدیک انجام شود و یا قرار ملاقات‌هایی که نیاز به آماده‌سازی دارند، ارائه کند.
قوانین ستون عملکردهای خانواده هستند. اگر فرزندان خانواده ندانند که چه زمانی باید خانه باشند، انتظار چه کاری از آن ها می رود و چه زمانی باید به رختخواب بروند، مهارت های برنامه ریزی در خانه را یاد نمی گیرند.
بچه ها نیاز دارند که به وضوح قوانین را برایشان تعریف کنید. این به معنای اعمال قوانین سختگیرانه بر روی آن ها نیست، بلکه به این معناست که هر شخص در خانواده باید از وظایف خود مطلع باشد. مشخص کردن این قوانین به صورت نوشتاری قطعاً این امر را روشن خواهد کرد.
تنظیم قوانین واضح و روشن مانند نیامدن با کفش در خانه، فریاد نزدن در منزل، غذا نخوردن در اتاق نشیمن و... می تواند به بچه ها کمک کند تا پارامترهای رفتار خود را در داخل خانه درک کنند. این به آنها کمک می کند تا با یادگیری آنچه از آن ها انتظار می رود، مهارت خودکنترلی را توسعه دهند. شکستن قوانین توسط هر یک از اعضا نیز باید جریمه ای به همراه داشته باشد، مانند محرومیت از بازی آن روز. این کار به کودکان و توسعه مهارت‌های عملکرد اجرایی آن ها از جمله برنامه ریزی، سازمان دهی، مدیریت زمان، توجه و خود کنترلی کمک می کند.
پیامدها به طور قطع به توسعه مهارت خود کنترلی کمک می کنند. وقتی کودک نوپای شما بداند که با گریه و بدخلقی به چیزی که می خواهد نمی رسد دیگر با این روش بر روی خواسته هایش پافشاری نخواهد کرد. پیامدها باید منطقی و متناسب با سن باشند.
اغلب اوقات کودک از انجام یک کار یا وظیفه بزرگ می ترسد و فکر می کند قادر به انجام آن نیست. تجزیه این وظایف بزرگ به کارهای کوچکتر کمی از باراین ترس می کاهد.
به عنوان مثال اگر او باید یک کتاب را بخواند و گزارش نویسی کند، می تواند این کار را به مراحل مختلف تجزیه کند و هر مرحله را به تفکیک انجام دهد و زمان خود را بر اساس آن اختصاص دهد. شما می توانید به کودکتان کمک کنید تا زمانش را به درستی به این برنامه ریزی اختصاص دهد و یا حتی می توانید کتاب او را به فصل ها یا بخش های مختلف تقسیم کنید و کار را برایش آسان تر کنید. انجام این کار برای کودک بسیار راحت تر خواهد بود.
انجام برخی از بازی های مرتبط با حافظه می تواند به ارتقای مهارت های کارکردهای اجرایی کمک کند. حافظه یکی از ده مهارت برتر عملکرد اجرایی است. این نوع فعالیت ها می تواند به ارتقا حافظه، یادآوری و توسعه مهارت‌های اجرایی دیگر مانند برنامه ریزی و سازمان دهی نیز کمک کند.
آموزش دادن به کودک برای حفظ و خواندن آهنگ ها و نواختن ساز، در توسعه مهارت های کارکردهای اجرایی بسیار مفید است. مرکز رشد کودک، لیستی از فعالیت های سرگرم کننده ارایه می دهد که می توانید با فرزندتان انجام دهید تا در توسعه مهارت های کارکردهای اجرایی به او کمک کنید.
گاهی کودکان برای رسیدن به موفقیت نیاز به یک انگیزه دارند، برای شروع کار شما می توانید این انگیزه را برای آن ها به وجود بیاورید. تحسین موفقیت های کودک یکی از راه های خوب برای ایجاد انگیزه در وجود او است. هنگامی که کودک احساس موفقیت کند و از انجام کارهایش لذت ببرد، همین موفقیت به عنوان یک انگیزه درونی در جهت موفقیت های بالاتر راهگشای او خواهد بود.
در کنارتحسین، معین کردن یک پاداش یا جایزه برای رسیدن به موفقیت نیز یک انگیزه خوب و وسوسه کننده است.
برای کودک سخت است که یاد بگیرد چطور سازمان دهی شود و مواظب باشد وسایل شخصی اش را گم نکند و برنامه اش را به صورت مرتب حفظ کند. خانه‌ای که پر از هرج و مرج است ، مرتب نیست و به راحتی همه چیز در آن گم می شود، به رشد مهارت های کارکردهای اجرایی کمک نمی کند.
برخی از روش های مرتب بودن و سازماندهی منزل که می تواند به فرزند شما کمک کند، مشخص کردن مکانی خاص برای قرار دادن کوله پشتی، کت و کفش است. مشارکت کودکان در نظافت خانه به منظور پیشرفت مهارت های کارکردهای اجرایی مانند سازمان دهی، برنامه ریزی، شروع کار و تکمیل وظایف مفید است. به طور کلی بهترین مزایای یک خانه سازمان یافته، توسعه مهارت های مدیریت زمان است.
خود کنترلی یک مهارت عملکردی اجرایی است که برای موفقیت زندگی ضروری است. اگر یک کودک دارید که در سن ۱۰ سالگی به این خاطر که مهارت خود کنترلی را آموزش ندیده، هنوز هم اوقات تلخی و کج خلقی می کند، پس قطعا با مشکل مواجه خواهید بود. در بسیاری از موارد عواقب عدم خود کنترلی می تواند مخرب باشد.
زمانی که کودکان می فهمند که رفتارهای آن ها عواقبی هم به همراه دارد، یاد می گیرند که رفتارهای خود را بهتر کنترل کنند. به عنوان مثال مثال کودکی که می خواهد زمانی را با دوستانش بگذراند، می داند که باید رفتار مطلوبی داشته باشد تا اجازه بیرون رفتن با دوستانش از او سلب نشود. ارائه پیامدها (یا پتانسیل پاداش‌ها مانند مثال بالا) می تواند به ارتقا خود کنترلی در کودک کمک کند.
با فراهم کردن پاداش و عواقب متناسب با اوضاع، به فرزند خود انگیزه بدهید. باز هم به یاد داشته باشید که برای دست یابی به نتایج مثبت بلند مدت همیشه جایزه و پاداش موثرتر عمل می کند و می تواند در ایجاد انگیزه واقعی به سمت رفتار خوب ثمربخش باشد.
برای آموزش مهارت های کارکردهای اجرایی، خودتان باید یک نمونه و مثال خوب باشید. به عنوان مثال، اگر می خواهید کودک شما قوانین را دنبال کند، پس باید قوانین تعیین شده را خودتان هم رعایت کنید. به عنوان مثال اگر می خواهید قوانین محدودیت سرعت در رانندگی را به کودک بیاموزید اما خودتان از سرعت مجاز فراتر می روید، این آموزش ثمربخش نخواهد بود. چرا که در وحله اول کودک شمارا به عنوان الگوی خود می شناسد. اگر می‌خواهید فرزندانتان از قوانین جامعه پیروی کنند، خودتان باید یک مثال خوب باشید.
مهارت هایی همچون مهارت های سازمان دهی، مدیریت زمان، برنامه ریزی و قوانین انجام کارها که عادت های شما هستند، به طور روزانه توسط فرزندان شما رعایت می شود. عمل کردن خودتان به چیزهایی که می گویید چیزی بیش از یک شعار ساده است.
قابلیت ارزیابی توانایی ها و دستاوردهای فردی (یا فقدان آن) یک مهارت کارکردهای اجرایی است. اگر کسی در این مهارت ضعیف باشد، وقتی در چیزی شکست می خورد، شوکه خواهد شد.
به کودک خود کمک کنید تا برای موفقیت و شکست آماده شود. اگر او در چیزی شکست خورده، از او بپرسید "فکر می کنی دفعه بعد چه کار می توانی برای پیشگیری از این شکست انجام دهی؟" اگر او بتواند راهکاری برای بهبود وضعیت پیدا کند، درک او از وضعیت و واقعیت می تواند با هم تراز شود. اگر به کودک خود بگویید که "استحقاق برنده شدن" را داشتی، هر بار که شکست می خورد، شروع به باور کردن شما خواهد کرد و هیچ اشتباهی در خود نخواهد دید. شما به او یاد می دهید که خودشان را با پرسیدن سوالات ارزیابی کنند.
در قسمت زیر برخی از سوالات دیگری که می توانید از بچه خود بپرسید آورده شده است. دقت کنید که از لحن مهربان و دعوت کننده استفاده کنید. اگر لحن شما طعنه آمیز و یا زننده به نظر برسد، کودک تان خواستار خاتمه دادن به سوالات شما خواهد بود و این مکالمه ثمربخش نخواهد بود. اگر می خواهید یک مکالمه ثمربخش داشته باشید، از لحنی که نشان می دهد شما مراقب او هستید و واقعا به وضعیت او علاقه دارید، استفاده کنید:
مهارت های کارکردهای اجرایی برای نحوه عملکرد یک فرد بسیار مهم و ضروری هستند و میزان توانایی فرد در این مهارت ها با موفقیت هایش رابطه مستقیم دارد. این مهارت ها در درجه اول در خانه آموزش داده می شوند و محیط خانه و رفتار اعضای خانواده نقش تاثیرگذاری در توسعه این مهارت ها دارند.
نقش مهم خودتان در توسعه این مهارت ها به عنوان والدین یک کودک را جدی بگیرید و برای توسعه هرچه بیشتر این مهارت ها تمام تلاشتان را به کار بگیرید.
منبع: تقویت مهارت های کارکردهای اجرایی کودکان
